Máy chiếu xạ là một công nghệ quan trọng trong việc bảo quản và đảm bảo chất lượng sản phẩm thủy sản, đặc biệt là cá ngừ. Bài viết này sẽ đi sâu vào công nghệ chiếu xạ, giải thích cách thức hoạt động, lợi ích và ứng dụng của nó trong ngành chế biến cá ngừ, đồng thời cung cấp những thông tin cần thiết để doanh nghiệp có thể đưa ra quyết định đầu tư phù hợp.
Máy chiếu xạ là gì và hoạ t động như thế nào?
Máy chiếu xạ là thiết bị sử dụng năng lượng bức xạ ion hóa (như tia gamma, tia X hoặc tia electron) để tiêu diệt vi sinh vật gây hại trong thực phẩm (bao gồm cả cá ngừ), kéo dài thời gian bảo quản và đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Khi các tia bức xạ đi qua thực phẩm, chúng tác động lên DNA của vi khuẩn, nấm mốc và ký sinh trùng, làm phá hủy cấu trúc di truyền của chúng và khiến chúng mất khả năng sinh sản. Trong ngành chế biến cá ngừ, máy chiếu xạ được sử dụng để tiêu diệt các loại vi khuẩn, nấm mốc, ký sinh trùng có thể gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng.
Nguyên lý hoạt động của máy chiếu xạ
Máy chiếu xạ sử dụng các nguồn bức xạ như tia X, tia gamma hoặc tia electron để chiếu xạ lên sản phẩm. Khi tiếp xúc với bức xạ, DNA của vi sinh vật bị phá hủy, làm chúng mất khả năng sinh sản và gây bệnh.
Lợi ích vượt trội của việc chiếu xạ cá ngừ
- Tiêu diệt vi sinh vật: Chiếu xạ có thể tiêu diệt tới 99,9999% vi khuẩn gây bệnh, bao gồm cả vi khuẩn gây ngộ độc thực phẩm như Salmonella, Listeria, E. coli, và các loại ký sinh trùng như Anisakis. Các nghiên cứu của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) và Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cho thấy, chiếu xạ có thể giảm 99,99% vi khuẩn Salmonella trên thịt gia cầm và 99,9% vi khuẩn Listeria trên cá hồi.
- Kéo dài thời gian bảo quản: Nghiên cứu cho thấy, cá ngừ được chiếu xạ có thể kéo dài thời gian bảo quản từ 2-3 lần so với cá ngừ không chiếu xạ, giảm thiểu đáng kể lượng thực phẩm bị hỏng hóc.
- Ngăn ngừa bệnh: Bằng cách loại bỏ các mầm bệnh, chiếu xạ giúp giảm thiểu nguy cơ ngộ độc thực phẩm, bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
- Giảm thiểu tổn thất: Giảm thiểu tổn thất do hư hỏng thực phẩm, giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí.
- Bảo vệ môi trường: Giảm thiểu việc sử dụng hóa chất bảo quản, góp phần bảo vệ môi trường.
- Mở rộng thị trường xuất khẩu: Đáp ứng các yêu cầu về an toàn thực phẩm của các thị trường khó tính.
Ứng dụng của máy chiếu xạ trong ngành chế biến cá ngừ
- Cá ngừ tươi: Chiếu xạ giúp kéo dài thời gian bảo quản của cá ngừ tươi, đặc biệt là trong quá trình vận chuyển đi xa.
- Cá ngừ đông lạnh: Chiếu xạ giúp tiêu diệt các vi sinh vật có thể phát triển trong quá trình bảo quản đông lạnh, đảm bảo chất lượng sản phẩm.
- Cá ngừ chế biến sẵn: Chiếu xạ giúp tăng cường an toàn vệ sinh cho các sản phẩm cá ngừ chế biến sẵn như sushi, sashimi.
Các tiêu chuẩn và quy định về chiếu xạ thực phẩm
Việc sử dụng máy chiếu xạ trong chế biến thực phẩm được kiểm soát chặt chẽ bởi các cơ quan quản lý nhà nước. Tại Việt Nam, các tiêu chuẩn về chiếu xạ thực phẩm được quy định trong TCVN 7247:2008. Các tiêu chuẩn này bao gồm:
- Liều lượng chiếu xạ: Có một mức liều chiếu xạ tối đa cho phép để đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng và không làm thay đổi đáng kể tính chất của thực phẩm.
- Loại nguồn bức xạ: Chỉ được sử dụng các nguồn bức xạ đã được phê duyệt và có độ an toàn cao.
- Quy trình chiếu xạ: Phải tuân thủ nghiêm ngặt quy trình chiếu xạ để đảm bảo hiệu quả và an toàn.
- Nhãn mác: Sản phẩm chiếu xạ phải được dán nhãn rõ ràng, ghi đầy đủ thông tin về việc đã được chiếu xạ.
Các yếu tố cần xem xét khi đầu tư máy chiếu xạ
- Công suất: Công suất của máy chiếu xạ cần phù hợp với sản lượng và loại sản phẩm cần chiếu xạ.
- Loại nguồn bức xạ: Mỗi loại nguồn bức xạ có ưu nhược điểm khác nhau, cần lựa chọn loại phù hợp với từng sản phẩm.
- Chi phí đầu tư: Chi phí đầu tư cho máy chiếu xạ khá cao, bao gồm cả chi phí mua sắm, lắp đặt và vận hành.
- Quy định pháp luật: Việc sử dụng máy chiếu xạ phải tuân thủ các quy định của pháp luật về an toàn bức xạ và vệ sinh an toàn thực phẩm.
Kết luận
Máy chiếu xạ là một công nghệ hiện đại và hiệu quả trong việc bảo quản và đảm bảo chất lượng cá ngừ. Việc đầu tư vào máy chiếu xạ không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao chất lượng sản phẩm, mở rộng thị trường mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng. Tuy nhiên, trước khi quyết định đầu tư, doanh nghiệp cần cân nhắc kỹ lưỡng các yếu tố như công suất, loại nguồn bức xạ, chi phí và quy định pháp luật.
Từ khóa: máy chiếu xạ, chiếu xạ thực phẩm, bảo quản cá ngừ, an toàn thực phẩm, công nghệ chế biến thủy sản
